De Nieuwe Ooster

      

             Tot zover De Nieuwe Ooster

Omdat ik geen plezier beleef aan fietsen in de kou ben ik maar gaan wandelen. In een groot park dat de naam begraafplaats De Nieuwe Ooster draagt. De meesten zullen dat mesjogge vinden, terecht misschien, maar de namen op de stenen prikkelen mijn fantasie. Tegenwoordig zijn ook steeds meer graven voorzien van een foto van de overledene en het was Confucius die zei: ‘een beeld zegt meer dan 1000 woorden.’

Omdat ik de graven van rustende beroemdheden niet wil missen vraag ik aan Thea bij de entree om een plattegrond. Die is er en ze loopt zelfs mee de kou in om het begin van de route te wijzen.

Een breed pad slingert langs heilsofficier majoor Bosshardt, Jos Brink en Wally Tax. Dat de laatste eigenlijk Wladimir heette heb ik nooit geweten. Hij ligt trouwens niet ver van de hoek waar de Russen liggen. Het reusachtige praalgraf van de Romanovs, uitgevoerd in glimmend zwart marmer, biedt bescherming tegen een hagelbui. Van de bomen hoef ik geen beschutting te verwachten; hun kale takken zwiepen in de wind.

Het valt sowieso op dat nationaliteiten die via hun diaspora in Nederland terecht zijn gekomen ook na hun dood graag samenklitten. Ik loop door lanen met Chinezen, Armeniërs, Surinamers en Indonesiërs. Er is een apart veld voor rooms-katholieken. Sinds kort is er ook een terrein voor islamieten maar dat is zo goed als leeg. Als ik de namen op de graven lees blijken het voornamelijk bekeerde Nederlandse vrouwen. Dit veld ligt aan de rafels van de begraafplaats en Amsterdam. Even verderop zoemt de A10 die de stad scheidt van Diemen en Duivendrecht.

Op de terugweg naar café en museum loop ik door het schrijversstraatje langs Teun de Vries, Jan Blokker, Mies Bouhuys en, in zwembadpas, Theo Thijssen. Vlakbij de ingang liggen zigeuners. Koko Petalo, de enige Roma die ik bij naam ken, ligt hier begraven. Naast de zigeunerkoning ligt een te vroeggestorven gozer met naast zijn afgebeelde gezicht, een eenarmige bandiet. Omgelegd vanwege een gokschuld? Ik kan er niet omheen maar zij eren hun doden. En behalve die, ook Maria en hun trouwe Mercedes.

Suppoost Fred ontvangt me in Uitvaartmuseum Tot Zover. In de eerste ruimte de nu lopende tentoonstelling Post Mortem. Sepia kleurige foto’s van overledenen omringd door hun rouwende familie. De foto’s van baby- en kinderlijken geven mij een ongemakkelijk gevoel. Met de uitvinding van de fotografie werd deze vorm van gedenken normaal. Na 1945 werd de dood een taboe en verdween het maar is nu weer in opkomst. Op de gang hangt een kleurenfoto van een modern gezin, de moeder heeft haar dode baby in de armen. Holle ogen en lijkbleek: luguber.

In het volgende vertrek een duidelijke uitleg over de rituelen rond de dood van verschillende culturen. Van de soberheid van moslims en joden tot de uitbundigheid van Surinaamse Creolen. In een vitrine staan modellen van rouwauto’s uitgestald. Op mijn knieën kijk ik begerig naar Cadillacs, Lincolns en een witte Daimler. Er staat zelfs een model van een lijkwagen met pech. De chauffeur verwisselt een lekke band terwijl de kist schuin tegen de auto staat.

Thea wenkt Fred; ‘De Jamaicanen zijn er.’ Hij verontschuldigt zich en vertrekt. Als ik buiten ben komt de stoet aan, allen perfect in het zwart gekleed. De treurenden worden aangevoerd door halleluja zingende vrouwen. De processie stopt voor me en juist op dat moment breekt de zon door. Een oude man, grijs kroeshaar piept onder zijn bolhoed vandaan, zegt tegen niemand in het bijzonder: ‘Black cars look better in the shade.’

Thomas van der Steen

www.denieuweooster.nl